In defence of Pessimism: Experiencing life as an act of living (I)

- Nothingness, non-existence, black-emptiness...
              - What did you say?
              - Oh, I was just planning my future.
                                Woody Allen (Love and Death/1975)

We are currently living in troubled times...as though something that is supposed to have gone right, has gone wrong. I would like to reverse this equation. Nothing was entirely supposed to go right and so, nothing has particularly gone wrong. 

                    Alain de Botton

As time passes I become closer and closer to a pessimistic view of life. I, like most of us, have a grim view of life that bear upon which bad prevails good though we have some sense of enjoyment when we experience it.  To me, as it happens to others, the difficulty of life manifests itself in two separate but interrelated parts; the inner circle and the outer circle. The inner circle itself can be separated into two as well; body structural and body personal; On the one hand, by Woody Allen's words; ''life is divided into the horrible and miserable. Horrible is like...blind people, crippled. And the miserable..rest of us; You should be thankful that you are miserable.’’ That refers to body structural which means things are hard to change. Personal; as a human being, we are shaped by the education we get, the environment we live in etc. Here the psychological issues are at stake, what we understand from life, (for ex. technological) changes that happen around us, love and death. On the other hand, the outer circle is the global system we live in contains states, neoliberal economy, class struggles etc. The reasons for which we may fall in despair and lose our hope materially are rooted mainly in these structured palpable things.

My views here do not reflect the philosophical notions, though covertly entail some views. Rather it is a personal view that comes into being from my survival in life that includes mainly love, education, and experiencing life as an act of living. However, for the sake of this discussion, it still is needed to dash off the definition of it and differentiate it from the other concepts such as nihilism, scepticism, fatalism, despair, and so on. But as matter of fact, I must say that in some ways I am/can be an object of nihilism. 

Pessimism first of all means to accept that there are ups and downs in life. As a stance, it believes ‘bad prevails good’. Paul Prescott, by saying it is always about outcomes, adds an additional element; ‘one is personally invested.  Personally invested here means that there is certain harm or loss the person experience. So as a definition of the term, pessimism must include this harm or loss before other concepts. It is different from nihilism because it accepts the values and believes it can be achieved through steady actions; ’Experience may defeat this expectation, but the pessimist will see this as a matter of luck, or exception to what reasonably could be expected. For the nihilist, on the other hand, there is no room for good fortune.’  It differs from scepticism because it is not 'restricted to denial of the positive and here there is an emotional commitment'. It can lead to despair, but unlike from it, there is still some hope in pessimism. 

We are going through such a period in life that, at least in our own society, we are inclined to describe someone who says they are optimistic and happy as immoral. Now, besides social codes, saying that my work is fine or everything is perfect has become a situation that starts to bother us, even if we are probably happy for the happiness of the other. Although health and living standards have increased compared to the previous century, we believe that unhappiness dominates our life, and the bitter truth strikes us. There is no linear progress. Progress does not mean happiness. It doesn't mean it will bring happiness. Death is inevitable. Conflict and war is our destiny. Love is an illusion. Relationships are not without the flaws of being human. Love can't cope with our personalities. Being sad, among other things, is the inevitable result of the environment in which technological progress transforms our social relations in the modern world. The main reason why I specifically mention this is that for someone like me who constantly makes retrospective comparisons, I fell into a practical nihilistic emptiness by desiring the previous period, which began to spread very slowly in a certain period and in a certain geography or social relations (say it Western Europe and North America). 

In short, life is full of suffering, loneliness, deprivation, pain, and loss. The pursuit of happiness and happiness is of course possible, but what makes all this despair possible is the presence of death. Then the will to live appears as an obligation to escape from all other unhappy experiences, especially death. Facts are tiring. Being morally conditioned and the state of consciousness takes this problem to another dimension; “Too much reality is too much to bear.” When this happens, we are content to say as Dr House said, "I am not fine as in fine, but fine as in you do not have to worry about me."

You don't need to experience the world to understand that it's not a good place and that progress is probably curvy. The books already say that. A believer also has to believe that he was not sent to this world for happiness and that his happiness will be in heaven. Isn't it that religious books and mythology constantly talk about a saviour, since we cannot achieve happiness on our own? In my personal experience, the moment that I consciously remember is the fact that by living every subsequent year I saw that by many, including myself, the happiness comments posted at the New Year, did not bring happiness.  As things are not getting better, the bad is also like getting more wins on the good right now. The most basic visible result is global warming and climate change, which, aside from its material consequences, has already begun to throw us into despair. Even experiencing the seasons, which is a human need, is something we have not felt for a long time.

Happiness is more about experiences of distraction now, accepting the negativity of things, rather than a good experience. We can escape from existential problems. By distracting ourselves and living better than the experiences of unhappiness.

When we start life with such a judgment, other problems will not surprise us. Seneca says people get angry for a very simple reason; optimism. For this reason, people should be aware of the structural conditions and limitations they are in, and should not be seduced by the slogans of the modern world in order not to get lost in despair even if the struggle is not abandoned. Ultimately, this shouldn't put us in a nihilistic emptiness, because values definitely exist and are the tools we need to build on the path to happiness.

References

1. For all basic discussions and quotations on pessimism;  Paul Prescott (2012), What Pessimism is, Journal of Philosophical Research, pp. 337-356.

2. For distraction; Woody Allen, Origins Podcasts

3. Alain de Botton on Pessimism 

Yaşamla Ölüm Arasında Özbenliğin Ahlaki İzdüşümü

Ölümün bu kadar yakın ve beni sanki kapana kıstırmış trajikomik bir durum olması ihtimalinden daha müstehzi ne olabilir ki diye düşündüm kırk yıllık apartmanımızın dördüncü katındaki evimin balkonundan, tam karşımda duran bu eski ve koyu kırmızı renkli ve garip bir şekilde şehrin rengini kendinde eylemiş Ankara hastanesine bakarken. Başka bir yerde yaşıyor olsam, muhtemelen hiçbir zaman düşünemeyeceğim bu duyguyu, sakin bir hafta sonu sabahı, diğer herkes uykuda ve ben de mutfakta çayın demlenmesini beklerken, uzağa bakarak düşlemeyi hayal etmeyi sevdiğim için burada dikilirken, ancak bir hastane bu küçücük mutluluk anı olarak gördüğüm anları bu kadar aniden bozmayı başarabilirdi. 

Huzur ve korkuyu kendinde barındıran bu durum, ne kadar da tuhaf ve hayattan bir parça; mahallemizin caddesinde yürürken, tedirginlikle daha uzaktan gelmeye başlayan siren sesini duymaya alıştığım, bu daracık yolların sıkışık trafiğinde, elim bir hünerle aşma yükümlülüğü olan ve nice sorumluluğu sırtında taşıyan ancak yine de veya belki de kaygı durumu benim gibi dışarıdan bakan birinin hissedeceği duygudan daha farklı bir şeye dönüşmüş olabileceğini hissettiğim aracın şoförünü yanımızdan hızlıca geçmeğe çalışırken, görmeye alıştığım bu kısacık anlar, benim olası bir hastalıkla ilgili acizliğimde, tam hastaneye bakan bir yerde oturduğum için her zaman kendimi biraz şanslı olduğumu hissetmemi hatırlatır.  Tuhaf olan ise biricik yaşamların olasılıkların istisnasında yüzdüğünün farkında olduğum için, bu aracın, sanki hastane karşısındaki evlere ya da benim gibi kendini şanslı hissedecek kadar hesapçı olanların sokaklarına, evlerine, odalarına yetişemeyeceğinin bir belirtisi olarak düşünmekten kendimi alıkoyamam. 

Oysa, birçoğu gibi benim kaygım da ölüm veya ölmek değil. Ne de bu kelimelerle ilgili şeyler ondan korkmamı besleyecek kadar tedirgin edici. Yine de Turgut Özben’in düşündüğü gibi ‘yaşamın anlamını bilmek için, ölümün anlamının karanlıkta kalmasını istemiyor’ isem de demem o ki, inançlı birisi pekâlâ bunun üstesinden gelebilir ya da bununla yetinmeyip Shelly Kagan gibi ölüm üzerine endişelenmenin anlamını veya korkunun anlamsızlığını irdeleyip deşebilir. Öyleyse tek sorun farkına varmaktır. Evet, farkına varmak. İçinde yaşadığı dünyanın, kendini çevrelemekte olan toplumun, giderek artmakta olan, kaçınılmaz ve geri dönüşü olmazsa, çözümü ancak hayal ve muhayyel olacak sıkıntıların farkına varmak.  Farkına varmaya başlayan birisi artık eskisi gibi olamaz ve yavaş-yavaş farklı bir bilince doğru değişmeye-dönüşmeye başlar.  Farkına varmakta olan birisi kendisini sarmaşık gibi çevrelemekte olan bu renkli görüntünün güzelliği ile önce sarhoş olur. Daha sonra ise bu farkındalık, M. Foucault’un dediği gibi ‘bireysel varoluşun kalkanı ile dış dünyanın kavranması işlevini görmeye’ başlar. Pratik bilgiler ise ahlaki kaygıları da beraberinde getirir. Çünkü varlığın bilincinde olan bir kimse artık onu yadsıyamaz.

Bu bilinç durumu ise bireysel eylemlerimizi mümkün kılacak bir yaklaşım doğurur. A.S. Griboyedov’un kahramanı Çatski’den beri bu durumun bilincinde olmaya başlayan kahramanlar ahlaki kaygılarının faili olmaya çalışırlar. Örneğin, Rodion Romanoviç insanları sıradan ve misyonu olan insanlar diye ikiye ayırır. Sözüm ona farkında olmadan üzerimize düşen rollerimizi oynarken, bazılarımız gerçeğin bilincine varır.  Bu andan itibaren ise insan geriye dönmek istemez. Çünkü bu bilme durumu insanı kendisi olmayandan ayırır. Salt saadete ve zevke dayalı bir yaşam, bilincini dışa vurmaya çalışan varlık için anlamsız olurdu. Öyleyse şunu diyebiliriz ki, The Matrix filmindekine benzer bir sanal deneyim yaşarken, önümüze sunulan ayrımdan hangisini seçeceğimiz bellidir. Çünkü insan çizginin öbür tarafında olmayı istemez. Belki mutluluk olarak tanımlanabilecek bir anlam arayışını, sadece özgür iradesinin dışında verili olarak aldığı bir yapay mutluluğun bir parçası olmaya zorlandığı için değil, hakikati kaçıracağını bildiği için de gerçekleştirmekten geri duramaz. Bu yüzden tesadüf değildir ki şüphe duymaya başlayan çoğu insan gibi Truman da ada içindeki yapay gerçekliğin dışına çıkmaya meyyal olur. Bu arayış ise en basit hali ile hayatın anlamını bulma istencidir. 

Hayatın anlamını düşünürken aklıma gelen ilk şey ise şu olur; Doğumla ölüm arasında olan hayat, sadece bir ittircemedir. Bu ittircemenin içinde kaygı ile yaşarken, bazen insan Oblomov veya Raskolnikov olmaktan kaçamaz. Her iki durum ise su götürmez bir ahlaki tartışmayı kaçınılmaz kılar. Bazıları bizim savaşımız Oblomov gibileriyledir, der, bazıları ise Raskolnikov gibi üstlendiği sözde ahlaki eyleminin hüsranına uğrar. Yine de bu iki farklı karakterin bencil veya değil, kendinde müteşekkil bir mutluluk istemi vardır. Terry Eagleton bir ‘insanlık durumundan’ bahsedecek olursak ve eğer hayatın amacı da insanların ortak ‘amacında’ mevcutsa, o zaman bu amacı, mutluluk olarak tanımlamakta bir hata yoktur, der.  Öyleyse bize kendimizi iyi hissettiren bir olgu olarak mutluluk, bizim ortak arayışımız olmaktadır. Bilmek için mutlu olmaya gerek yoktur ama mutlu olmak için iyi hissetmek gerekmektedir. Ancak ben korkuyorum. Çünkü bilmek, iyi hissetmek ve mutlu olmak istiyorum.  Fakat bunları aynı anda istediğim için hiçbirini elde edememekten korkuyorum. Sevgi görmek isterken, iyi hissetmemekten korkuyorum. İyi hissetmek için uğraş verirken kaybettiğim aşkın acısıyla güçsüz kalmaktan korkuyorum. Mutluluğu ararken, erdemimi kaybetmekten korkuyorum. Hakikati ararken, yeni bir aşktan uzak kalarak münzevi bir hayat yaşamaktan korkuyorum.

Aristoteles’e göre herkes bir hayat yaşar, ancak iyi/güzel/mutlu bir hayat ancak erdemle varılırsa mümkün olur. Erdem ise bireysel bedende değil, toplumsal ilişkilerde vücut bulur. Salt bedensel zevklerle insan mutlu olamaz ama insanlarla münasebetlerimizdeki pratiğe dayalı erdemle mutlu olabilir.  Diğer bir ifadeyle, mutlulukla haz arayışı arasındaki fark birincinin ancak toplumsal pratiklerde mümkün olmasıdır. Kendini gerçekleştirmeye çalışan bir kimse mutlu olabilir ve bu mutluluktan haz alabilir ancak tersi mümkün değildir. Ancak biraradalılığın mümkün olabilmesi için de diğerlerinin de mutluluğunun mümkünlüğünün sağlanması gerekir.

Peki o zaman, ne yapmalı, nasıl yapmalı ve nereden başlamalı? Genel olarak bu soruya farklı yazarlar ne tesadüftür ki benzer yanıtları vermektedir. G. Petrov N., Çernişevski gibiler eğitimin önemini vurgular. Studentler romanındaki öğrenciler siyasi konuların mı yoksa eğitim konusunun mu daha önemli konusunda tam bir uzlaşıya varamazlar. Turgut Özben ise kendini çözemeyen kişinin kendi dışındaki sorunları çözemeyeceğini söyler.  Malcolm X de benzer şekilde tarihi değiştirebilenler ancak ve ancak insanın kendisi hakkındaki düşüncesini değiştirmeyi başarabilmiş olanlardır, der. Gerçekten de özbenliğin farkındalığı çoğu çözüm için temel teşkil etmektedir. İnsan da yine bu farkındalığı oluşturacak eleştiriyi ve anlam arayışını ancak belirli koşulların mevcudiyeti altında gerçekleştirebilecektir. Fakat günümüzdeki zorluğun önceki dönemden çok daha bağlamsal ve yapısal olmasına rağmen birçok konuda daha şanslı olduğumuzu ifade etmeden geçemeyiz. Örneğin, sosyal Darwinizm gibi insan eşitliğinin biyolojik farklılığa bağlı olduğu iddiasına dayanarak bir hiyerarşinin oluşmasına neden olan bir anlayışın, antropolojik ve biyolojik olgularla çürütülmüş olması, günümüzde ırkçılığın daha başından reddedilmesi için değerlidir. Ne üstün bir ırk vardır ne Yahudilerin kuyruğu. Fakat biyolojik ırkçılık yerini benzer olguyu besleyen medeniyetlerin üstünlüğü savından hareketle farklı şekilde yeniden üretebilmektedir. Örneğin göç sorunlarına yönelik eleştiriler bu konular dışında düşünülemez. Fakat yine öyle bir dönemden geçiyoruz ki vermemiz gereken kararların doğasını bile ne anlaya ne de bilebiliyoruz. Neo-liberal kapitalizm gibi şeylerin, kurumların, süreçlerin kendini nasıl yeniden ürettiğini göremediğimiz için çoğu zaman eylemlerimiz de belirli toplumsal ve fikirsel sınırlılıkların ötesine geçememektedir. Öyleyse mücadele kötüler arasından daha az kötüsünü seçmek ve etkiye göre bir tepki ortaya koymaya mecbur kılınır. Ancak çözüm bu kadar basite indirgenemez. Bu bağlamda Malcolm X gibi büyük kahramanların hayatları örnek alınabilir. Hayatın anlamını ise ortak amaçlara dayalı mutluluk anlayışına da indirgemeden erdemli birliktelik içinde aramaya mazhar olunursa, bireysel mutluluklar kadar toplumsal barış ve mutluluklara ulaşmak da namümkün olmayacaktır. 

Kaynakça

İbrahim Kalın, Açık Ufuk: İyi, Doğru ve Güzel Düşünmek Üzerine, İnsan Yayınları, 2021.

F. Dostoyevski, Suç ve Ceza, Çev., Mazlum Beyhan, İş Bankası Yayınları, 2016.

Ivan Gonçarov, Oblomov, Çev. S. Eyüboğlu ve E. Güney, İş Bankası Yayınları, 2015.

Oğuz Atay, Tutunamayanlar, İletişim Yayınları 2015.

Orhan Pamuk, Kara Kitap, YKY, 25. Yıl Özel Baskı, 2018.

Shelly Kagan, Death, Yale University Lectures, Youtube.

Terry Eagleton, Hayatın Anlamı, Çev. Kutlu Tunca, Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2007.

Yasemin Gürsoy, ‘Çernişevski ve Devriminin El Kitabı ‘Ne Yapmalı’,  (der.) Gamze Öksüz, Rusyada Eylemin Sanatla Buluşması: Edebiyatta ve Sinemada Devrim, Çeviribilim Yayınları,  2014, s.44-55.

Toplam 1129 kelime.

NOT: Bu deneme metni Mavera Ödülleri 2022 - Malcolm X anısına Dünya Yeniden Kurgulanırken: Sözümüz Var! Konulu Ödüllü Deneme Yarışması için yazılmış olup hakem değerlendirmesini geçememiştir. Başlığı seçerken aslında niyetim bu konu ile ilgili yazmaya başlayacak herkes için bir temel ahlaki başlangıç çerçevesi sunan bir metin ortaya koymaktı. Bu anlamda böyle bir tartışmayı göstererek aslında ilk 3 veya 13'e girebilecek bir bağlamı yakaladığımı düşünüyordum. Ancak malesef 500 kişinin katıldığı yarışmada yeterli başarıyı elde edemedim. Bu yüzden her zamanki gibi geriye paylaşılmayı hakkeden alan olarak blogumu tercih ediyorum.