Xaricdə Təhsil üçün gətirilə biləcək olan qanun haqqında

İki gün əvvəl Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov parlamentdə əsgərlikdən yayınmalarla bağlı qanun layihəsini gündəmə gətirib.Oqtay Əsədov beş min tələbənin lazımsız təhsillə diplom almaqla məşğul olduğunu bildirib Və Milli Məclis sədrinin birinci müavini, Təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin sədri Ziyafət Əsgərov də dedi ki xarici ölkələrdə əyani təhsilalma formasında təhsil alanlara möhlət verilməsi çağırışdan yayınma ilə bağlı hallara yol açıb. Ve Sonradan Təhsil Nazirliyi bəzi belə şəxslərin xaricdəki bir sıra ali məktəblərdən aldıqları diplomları tanımaqdan imtina edib.¹ Və buna görə də qəbul oluna biləcək qanuna görə dövlətin seçəcəyi üniversitetləri tərcih etməyənlər məcburi olaraq əsgərə götürüləcək.

Azərbaycanda üniversitet səviyyəsində təhsil, giriş şərtləri həm çətin həm də üniversitetdə təhsil prossesi sıxıntılı  olması ilə əlaqəli olaraq, yenə həm daha yaxşı təhsil və daha yaxşı standartlarda işə qəbul üçün tələbələr xaricə oxumağa yönəlirlər..Əlbəttə ki, şagirdlər dil məsələsi və 18 yaş sərhərdi olması ilə bağlı olaraq ilk baş vurduqları Türkiyədəki üniversitetlər olur.Əsas səbəb isə..

  

     -  Birincisi Azərbaycanda təhsilin problemli olması (rüşvət və üniversitet həyatı)

    - İkincisi Azərbaycanda ödənişli olaraq qazanacaqları üniversitetdə ödəyəcəkləri yüksək məbləğ

     - Üçüncüsü xaricdəki üniversitetlərin daha ixtisaslı tələbələrin yetişdirməsi

   - Dördüncüsü  bu bilgiləri gec əldə etdiyi (ingilis dili problemi) , əsgərlik üçün 18 yaş sərhəddi və ödəmə gücləri limitli olduğu üçün böyük ölçüdə məcburi olaraq yönəldikləri Türkiyə üniversitetləri və s.

Dördüncü səbəb ən önəmlisi olduğu üçün Türkiyəyə yönələn tələbələr başvuracaqları üniversitetdə konjentan sərhəddi ilə qarşılaşırlar.Türkiyəyə qəbul üçün

             - Birinci olaraq 2007-2015 Dövlət programı il

             - İkinci olaraq ÖSYM qoyduğu şərtlərlə ( YÖS SAT və beynəlxalq keçərliliyi olan)

             2012 ilinə qədər ÖSYM mərkəzli imtahan

             2012 ilinə qədər olan TCS

             2012 sonrası üniversitetlər mərkəzli YÖS imtahanı

              - Üçüncüsü isə atestatla 

    Yenə birinci olaraq, qəbul şərtləri çətin olan 2007-2015 dövlət programı içərisində Türkiyəyə 24 üniversitetlə limitlənib³.Üstəgəl 2016 dəyişikliyi ilə xaricə dövlət programında sosyal elmlər yox dərəcəsinə qədər endirilib.Analistlərimiz bu bölümlərdə ideolojiləşmə, həqiqətdən yönəlmə, təsir altına düşmə ilə analiz edirlər.İkinci olaraq (tanınırlığı üçün) ÖSYM mərkəzli olan imtahan 2010 ilində qaldırılıb.Öhdəliklər isə Türkiyədəki üniversitetlərə buraxılıb.Üçüncü olaraq bununla paralel olan yenə burslu qazana biləcəyimiz Türk Cumhuriyyətləri ilə Türk və Akraba Toplulukları (TCS) imtahanı 2012  ilində ləğv edildi.² Yuxarıda göstərdiyim İngilis dili və 18 yaş sərhəddi problemi bunlarla birlikdə yenə Türkiyəyə yönəlməyə məcbur edir.Buna görə də bu qoyulan limitlər (24 üniversitet və s.) onsuzda kontenjan problemi ilə qarşılaşan tələbələri (ümumi olaraq hər bölümə 1-4 sayıda) başqa üniversitetlərə yönəlmələrinə səbəb olur.Yenə bu üniversitetlər  imtahanlarla qəbul sonrasında və ya xarici tələbə kontenjanı doldurmaq istədiyi üçün atestat ilə qəbul edirlər.

Türkiyədə 160’ın üzərində üniversitet var və bu  üniversitet kontenjan sərhəddi problemi tələbələrin daha düşük prestijli üniversitetləri seçməsinə səbəb olur.Bəs parlamentdə nə deyirlər

     - Oqtay Əsədov: Ancaq bizdə qanundakı bu boşluqdan yararlanaraq hərbi xidmətdən yayınanlar var. 5 minə yaxın tələbə lazımsız təhsillə, diplom almaqla məşğul olub. 1200 magistrə də möhlət hüququ veriləndən sonra hansı vəziyyətin yaranacağını təsəvvür etmək çətin deyil. Ona görə də lazımsız təhsillə, diplom almaqla məşğul olmağın qarşısı alınmalıdır”.

     - Sabir Rüstəmxanlı: Bu da bir reallıqdır ki, 17-18 yaşlı gənclər gedib, orada xarici təsir altına düşürlər. Azərbaycana qayıdanda psioxoloji cəhətdən dəyişilmiş olurlar. Onların Vətənlə, Azərbaycanla bağlılığı itir. Bu dəyişiklik bir sıra hallarda müsbət, eyni zamanda mənfi olur. Orada dini və bir sıra başqa qrupların təsiri altına düşürlər. Xaricdə təhsil məsələsi çox ciddi şəkildə nizamlanmalıdır. Oqtay müəllimin fikri işin ziyanına yox, xeyrinədir”.

     - Musa Qasımlı:  “Biz bir məsələni təhlil etməliyik ki, dövlət büdcəsindən xaricə təhsil almaq üçün göndərilənlərin neçə faizi ölkəmizə dönür. Xaricə gedən gənclərə fərqli münasibət bəslənir və geri döndükdə isə bir qismi dövlətə münasibətdə tamamilə fərqli mövqe tuturlar. Bir tələbənin xaricdə təhsil alması üçün xərclənən vəsaitlə bir pofessoru öz universitetlərimizdən birinə dəvət edə bilərik. Bununla da bir professordan yüzlərlə tələbə yararlanar. Bu gün əgər Azərbaycan ordusu 5 min gənci öz sıralarına qəbul etmirsə, bu vətənimizin müdafiəsinə mənfi təsir edir...''

İndi isə parlamentdə millətvəkilləri tələbələrin haqqları olan üniversitetə qəbul ilə (Türkiyə, Ukrayna və s.) bu haqqlarını sərhədləməyə çalışırlar.Dövlət programında ayrı seçkilik edilərək sosyal bilimlərin çıxardılması,Oqtay Əsədovun dediyi xaricdə təhsilin sərhədlənməsi yenə millətvəkili Sabir Rüstəmxanlının,  Musa Qasımlı ve onlar kimi düşüncədə olan millətvəkilləri  məntiqi əsası olmayan, paranormal açıqlamaları⁴ onsuzda ölkədə problemli olan demokratiya və qəbul edilmiş haqqları daha da pis vəziyyətə gətirir.Üstəgəl bu açıqlamaları ilə şəxsi həyata müdaxilə edirlər. 

      Qanun qəbul edilərsə böyük ehtimalla Türkiyədəki bu 160 üniversiteti də limitləyəcək.Və yenə qabul ediləcək qanuna görü müəyyən üniversitetə qəbul ola bilməyənlər əsgərlikdən yayına bilməyəcək. Təməldə əsgərlik yaşının 18 olması və uzadıla bilməyən təhsil  - ölkəyə əsaslı problemlərlə gətirməsinə baxmayaraq -  atəşkəs şəraitində yaşanmasına bağlanılır. Bunu qəbul etmək lazımdır ki, sərhədimiz olan dövlətlərdən Rusya İran və Türkiyədən çox zəifik.Üstəgəl Ermənistanın Rusya ilə olan hərbi anlaşması – ona müharibə ediləcək olana savaş açmaq-  ilə mübarizəni ancaq təhsil və rəfah ilə apara bilərik.Ancaq gerçəkdən ölkənin gələcəyi üçün narahat olanlar anlamalıdırlar ki, dövlətin qoyduğu bu sərhədlərlə öz pulları ilə üniversitet oxuyanlar əsgərliklə qarşısı alındığında magistr və s. qazanma təhsil həyatından qopduğu üçün daha da çətinləşir.Gətirilə biləcək olan qanunla da işləri daha da çətinləşdirmək həm antidemokratiktir və həm də demək olar ki inkişaf üçün problem olacaq

Mənbə

1 Xaricdə Təhsil alan tələbələrə əsgərkikdən möhlət hüququ , L,ent.az http://news.lent.az/news/204190

2. Yös, TCS Ve YÇS ile ilgili merak edilenler , Metropol Kurumları http://bit.ly/1LUgjEE

3. 24 Ünivesitet limiti  Xaricde Təhsil http://bit.ly/1PVlXg0

4 Deputatlardan  spikerden xaricde telebelerle bağlı fikrine reaksiya  http://bit.ly/1HCUjL7

Deneme

Sınavlar bitdi.Dersler başladı-başlayacak.İnsan bir telaş içinde.Dinlensem mi.İki-üç gün boyunca durmadan film mi izlesem, yoksa alıp da okumadığım kitaplara mı başlasam.İlk iki gün boyunca dinlenip film izleyceyim kesin. (diye düşünürken bir hafta geçti).Dersler başladı.Şimdi öyle arası.Arkadaşla buluşacağım.Daha vakit var dedim, gittim yemek yemeye.(çok havalı değil mi? yok değil,bir ögrenci okulda nerde yemek yer?).Sıraya girdik.Yedik.Çıktık.Daha vakit var.Kütüphane yakın.Sanki evdeki tüm kitapları okumuşum gibi gidip bir kaç kitap bakayım.Yok sadece bakarım.Aklımda sürekli bir yazarın ismi var.Çok iyi yazmış zamanında.Ama erken ölmüş.Yazık olmuş.(İçeri girdi ateş etti.) Evet içeri girdi ateş etdi.İçeri girdi ateş etdi.Gerçek anlamda bir şey değil bu.Romanda adam ölmeden önce kafasında canlandırmış.Buna psiko-bilmem bir şey denilebilir.(o kadar felsefem gelişmedi.internetde araştırmam lazım.) İçeri girdim ateş ettim.Yok ne ateşi.Şeye girdim.Doğrudan o kitap bulma şeysine doğru yöneldim.( ne diyorlar ona ya).Kitapların isimlerini aradım.Seçtim.Lanet olası şey kağıt vermedi.(lanet olası federaller).haha şu amerikan filmlerinde hep söylüyorlar.Neyse dört kitap baktım.Biri şu yazarın kitabı.Diğeri daha çoçucuğun mu diyeyim, yoksa adamın mı deyeyim ismine bir edebiyat dergisi var.Tüm sayılarını aldım.Ama daha yazarın kitabını okumadım.Meşhur bir kitabı var.Belki bilirsiniz.Birine mektublar mı ne yazmış...Kitap kağıtı verme şeysinden üç kağıt (fiş artık her nesye..) aldım.Salonlardan birine yöneldim.Şu kütüphanede numaralandırmayı da hiç sevmem.813.818 a25 nedir ya? Nasıl bulunur.Buldum.Ama kitap yok.Doğruca şu kütüphaneci çocuğa doğru yöneldim.Aradı bulamadı.Nasıl bulamaz....İki gün geçti yine geldim.Çocuk yine bulamadı.Nasıl bulamaz ya! Bulmalı! Bir gün daha geçti.Arkadaşla geldik.Aradık bulduk. İki kitap aldım.Biri şu aklımdan çıkmayan yazarın kitabı.Diğerini ise arkadaşıma sorup da seçtim..

İki gün geçti okuyamamıştım.Kütüphaneye geç verince para cezası kesiliyor.Geçen sene baya gecikdirmiştim.Ordan biliyorum.Dört lira ceza yemiştim.Ama şu an öyle bir durum yok, bir an önce okuyacaktım.Zaman daraldığından değil.Sabırsızlandığım için okuyacaktım... Kitap roman değil, hikayelerden oluşuyor.Bir tür psikolojik öykülerden oluşuyor.Ellinci sayfaya gelmiştim.İki hikaye bitirmiştim. Elimdeki, kitabın 10.baskısı. 2000 yılındakı baskısı.On beş yıl geçmiş.Kitap sararmış.Kitap eskimiş...Yazarın kitaba ismini verdiği öyküyü okuyorum.Rahatsız eden yok.Her kelimesini yutmadan okuyorum.Böyle yazarla başbaşa kalmak lazım.Sessizlik lazım...Altmış ikinci sayfaya geldim.Güzel cümleler var.Altını çizmiyorum.Çünkü kitap kütüphaneye ait.Çünkü birisi benden önce cümlelerin altını çizmiş.Kalemle çizmiş.Ancak niye kalemle? herhalde iyi biliyor bu işleri.(devlet su..) lanet olsun.insanın aklına neden gelirki böyle şeyler.Çok da güzel çizmiş.Ya da belki kurşun kalemi yoktur.Kesinlikle eminim.Yurtta okumamıştır bu kitabı.Öyle olsa odada kız arkadaşlarından isterdi.(kız arkadaşlarımı? yine saçmalamaya başladın.) Kitabın ilerki sayfalarına bakıyorum.Sonuna kadar kalem kullanmış. Demek ki bir gecede okumuş. (ee öngörü uzmanı sonra?) Ne öngörüsü.Öngörü ileriye dönük bir şeydir..Kalem canlılığını yitirmiş.Demek ki üzerinden baya bir vakit geçmiş.(demek ki, senden önce girmiş onsekiz yaşına).Bir de bazı yerler kurşun kalemle çizilmiş.Ancak hafifden.Sanki kitaba zarar vermek istemiyormuş gibi.Kurşun kalemi eski bir kitapta kullandığın zaman hafiften çizmen gerek.Demek ki başka birisi yakın zamanda okumuş...Kitap eski olduğu için açıklayamadığım bir sebepten elimi yakmaya başlıyor.Tüm eski kitaplarda vardır bu.Okuyorum...Tahmin yürütmek için bir yerden sonra zorlanıyorum. Her şey ola bilir. Daha önce okuyanlar evlenmiş olabilir, üniversitede hoca olmuş olabilir.Ya da benim gibi öğrenimine devam ediyor olabilir. (ancak ne önemi var.) Önemi şu. Bazı kitapları okumak için okursun çünki önemlidir.Bazı kitapları (klassikleri) genel kültürün artsın diye okursun.Bazı kitaplarda ise yazarla iç-içe geçmişsindir.Klassik bir cümle olacak ancak yazar bakıpta göremediklerimizi gösterir.Öykülerinde olsun, romanlarında olsun eleştiriyi eksene almıştır. Örneğin Füsün Akatlı yazarın bu kitabı için 1982 yılında demiş ki, bu toplum eleştirisi değil Belli bir düzenin, bu düzenin yarattığı çelişkilerin nedenli sonuçlu eleştirisi de değil.Yabancılaşmış kişilerin toplumuyla ilişkilerinde doğan bozuklukları ve bunlardan doğan, kişinin kişilik bütünlüğündeki aksaklıklardır seçtiği konular.(iş giderek ciddileşmeye başladı.) Yok efendim ne ciddileşmesi.Ne önemi var diye sormuştun ( evet sormuştum).Devamı olarak yazarla konuşma şansına erişemedik.O zaman neden bu kitabı okuyanlarla sohbet etmiyorum....Yüzüncü sayfaya geldim.Bir hikaye daha bitdi.Aklımda bir şey var.Hikayenin sonundakı boş alana bir şeyler yazmam lazım.Kütüphanede olan bu kitabı her seferinde başka birisi okuyor.Demek ki, ortak bir düşünce yapımız var.Neden bir buluşup konuşma şansımız olmasın...Yazıyorum; Çoğu öğrenci kütüphaneden roman alıp-okumakla az ilgilenir.Genelde bölümü ile alakalı kitaplar için başvurur kütüphaneye.Ya da sadece ders çalışmak için.Kitapları felsefe,roman tarih, yazarı diye ayrım yaptığımızda bu kitabı insanların arayıb bulma olasılığı düşük görünmektedir.Bunu düşündüyümüzde heleki böyle bir yazarın öykü ve romanına kütüphaneden alıp okuyan çok az kişiyiz.Öyleyse neden bir-birimizle görüşme olasılığı yaratmayalım ki..Yazarın kitabın son cümlesinde dediyi gibi ‘’Ben buraday(d)ım sevgili okuyucu sen neredesin acaba?’’Bunu yazmamın üzerinden bir kaç gün geçmişti ve ben bu duyğudan çıkmıştım.Kitabın o hikayesini bir daha okudum ve bitirnce kütüphaneye verdim.Acaba birileri bunu okuyup da bir-birileri ile görüşmek, konuşmak isteyecekler midir? Benim istemediyim kesin..Ancak onları bilmiyorum…

Rasul Almammadov