ORLANDO FİGES - Gerçək Bir Qulaq Eşq Hekayəsi

Sizi bir kitab ilə tanış etmək istəyirəm.Gerçək bir eşq hekayəsinə dayanır.İndiyə kimi oxuduqlarım arasında (bəlkə də daha yaxşısı olmayacaq) ən çox duyğulandığım - bəzən nostalgiya hissini yaşayacağımız – SSRİdə tanışan Lev və Svetlana Mişçenko arasında olan eşq hekayəsidir.Lev və Svetlana 1930cu illərdə Moskva üniversiteti Fizika fakultəsində tanışmış və ikinci dünya müharibəsi sonrası Levin SSRİ Qulaqa ( əmək düşərgəsi-belə qulağa xoş səslənirmiş kimi bir şey olduğunu düşünməyin milyonlarla insanın çalışmaqdan öldüyü işçi kampıdır) göndərilməsi ilə ayrı düşmüş iki insanın hekayəsidir. Uzunca bir müddət Svetlana Levdən xəbər ala bilməyincə Levin öla biləcəyini düşünür və Levin Svetlananın tanıdığı birinə bu İşci Kampından göndərdiyi məktubla yaşadığını öyrəndikdən sonrasın 9 il boyunca məktublaşmağa başlayırlar.

Bu məktubları bütün ailə arxivi ilə birlikdə 2007ci ildə Moskvadakı Anılar Dərnəyinə bağışlayırlar.Anılar Dərnəyinin bir neçə cümləsini paylaşıb məktublara keçəcəm Məktubların günlük yaşam tarixçisi üçün özəl bir dəyəri vardır.Şəxsi ailə arxivlərində tutulan məktublar yaşanmış ve o sırada qələmə alınmış bir gerçək haqqında doğrudan məlumat verər və onları yazan insanların iç dünyasına girməmizi sağlayar.Məktublar vasitəsi ilə şəxslərin ailələrin və həttə bir neçə nəsilin hekayələrini tarixi hadiəslərə dayalı bir arxa planda izləyə bilərsiniz.Qələmə alanların həyatındakı çalxantılı dönəmlərdə yazılmış olmaları onları daha dəyərli edər.

Amerikalı tarixçi Orlando Figes 2007ci ildə Moskvaya gedərkən bu dərnəkdə sandıqların içindəki məktubları görər.Və ona bu məktubların eşq hekayəsinin inanılmaz olduğu deyilər...Lev Meşçenkonun Peçora işçi kampındakı həps dönəmindən qalan 1246 məktub var idi.İlki Svetlananın 1946da, sonuncusu isə Levin iyul 1954cü ildə göndərdiyi məktublar idi. 647ci Levdən Svetlanaya, 599u Svetlanadan Levə göndərilmişdi.

İlk məktublaşmanın başlarında Lev: ‘’ ...İnsan beş yıl boyunca geçmişe ait bir şeyin ( ya da bir kimsenin) hala var olup olmadığını bilmeden  ve onların yaşayıb yaşamadığını bilmeden  olup bitenleri hafızasıyla ve sadece hafızasıyla görürse doğru sandığı her şeyi unutulmuş gibi sanır.İnsanın en kötüsünü de beklemsi kibirden ya da zilletden gelmez,Sveta, kuşgunun kaynağı ola bilmekten gelir...’’

‘’Zarfın üstünde adım ve hele senin elinle yazılmış olduğunu gördüğümde hep aynı hiss duyuyorum inanmazlık, şaşkınlık, sevinç ve kesinlik karışımı bir hiss uyanıyor mektubun gerçekten bana geldiğini ve gerçekten ondan olduğunu kavradığımda.’’

Svetlana: Işte karşındayım, hem de ne yazmam gerektiğini bilmeden.Seni özlediğimimi yazsam. Ama bunu bliyorsun zaten.Zamanın dışındaymışım gibi, bir fasılaya girmişcesine hayatımın tekrar başlamasını bekliyormuşum gibi bir hiss var içimde.Ne yaparsam yapayım, sadece vakit öldürüyorum gibi geliyor bana.Bunun iyi olmadığını biliyorum.Bilerek ya  da umursamadan boşuna zaman harcamak güçlü bir kişiye yakışmaz.Ayrıca vahim bir hatadır, çünkiü kaybedilen zaman asla geri getirilemez.Sadece beklememeli, yaşamalıyım da.Aksi halde bekleyiş sona erince hayatımızı kurmada pekala acze düşebilirim.....   Ama yorgunum sırf bugün değil genel olarak.Sadece (aramızda bir sohbete bürünen) bir mektuplar aracılığıyla bile olsa desteğe ihtiyacım var.Ama üzülmemem gerekir, Levi.Sonuçta sen ve ben birçok kişiden daha mutluyuz, -aşkı hiç bilmeyenlerden ve aşkı nasıl bulacağını bilmeyenlerden daha mutluyuz.umarım bunun bir anlamı vardır.

Daha da uzadaraq məktubların və bu kitabın ruhunu pozmaq istəmirəm. Svetlananın məktubları Sovet Moskvasındakı vəziyyətlərdən,

Levin məktupları da eyni zamanda bu işçi kampındakı gündəlik yaşamlardan da yetərincə xəbər verir.Svetlana, sadəcə Levin deyil onunla birlikdə qalan dostlarının da ehtiyaclarını həll etməyə çalışırdı.Yemək, geyim,dış fırçası, kitablar, dərmanlar və s. Lev Stalin öldükdən sonra 1954cü ildə Qulaq işçi kampları bağlanmadan öncə, müddəti bitdikdən sonra Peçoradan buraxılır və Svetlana ilə birgə yaşamağa başlayırlar.Orlando Figes  Mişçenko ailəsi iki gün birlikdə qalaraq məktublar haqqında söhbət edir və sonra isə bu məktubları  yazmağa başlayır.

Sonra isə  kitab yayımlanmadan Lev 18 İyul 2008de Svetlana ise 2 Yanvar 2010cu ildə vəfat edirlər.İndi isə Moskvadakı Golovinskoye Məzarlığında yan-yana yatırlar....Hiss etdiklərimdən və burada məktublardan bir neçə cümlədən başqa deyəcək bir sözüm yoxdu.Bu sıradan iki Sovet dönəmi insanı mütləq oxunulması və bilinməsi lazımdır.Sizə yaxşı oxumalar...

Əlavə

1. Just Send me Word Orlando Figes Review -
http://www.theguardian.com/books/2012/may/30/just-send-me-word-orlando-figes-review

2. Orlando Figes - Just Send me Word http://www.orlandofiges.com/jsmw.php